Şaşılıkların büyük çoğunluğunu, içe şaşılıklar oluştururlar. Akomodatif olan ve akomodatif olmayan esotropya şeklinde iki gruba ayrılırlar. Akomodatif esotropya, kural olarak 2-3 yaşlarında ortaya çıkar. Esotropyanın açısı yakın bakışta daha fazladır. Etiyolojide düzeltilmemiş hipermetropi, akomodasyon ve konverjans fazlalığı rol oynar. Akomodatif olmayan esotropyaların konjenital ve sonradan gelişen şekilleri vardır. Konjenital (infantil) esotropya, yaşamın ilk 6 ayında ortaya çıkar, sabit olan büyük açı, çapraz fiksasyon ve bazen dışa hareket sınırlılığı ile karakterizedir. Etiyoloji, büyük olasılıkla kortikal motor füzyon merkezindeki konjenital bir defekte bağlıdır. Bu nedenle, binoküler görme yönünden prognoz kötüdür. Edinsel akomodatif olmayan esotropya, çoğu kez 1.5 yaştan sonra ortaya çıkar ve genellikle sinsi gelişir. Kaymanın geç ortaya çıkması nedeni ile görsel fonksiyonların prognozu daha iyidir.
Alt fotoğrafta her iki gözde içe kayması olan hastamızın ameliyat sonrası birinci günüde görünümü.
Çocuklarda görülen ekzotropyaların büyük çoğunluğu intermitant, pek azı sabit ekzotropya şeklindedir. İntermitant ekzotropya, çoğu kez uzak fiksasyonda belirgindir ve çocuk yorulduğunda, hastalandığında kayma açısı artar, aile tarafından kolayca fark edilir. Özellikle ışık karşısında kayan gözün kapaklarının istem dışı kapanması, dikkat çeken bir bulgudur. Genellikle intermitan ekzotropyada kayma açısı, zamanla artış gösterir. Bu nedenle bu tip şaşılık olguları, bir süre izlenmelidir. Etiyolojide konverjans yetmezliği, diverjans fazlalığı bazen de miyopi rol oynar.
Bütün çocukların 3 yaşından önce göz hekimi tarafından kontrol edilmiş olması gerekmektedir. Eğer ailede şaşılık yada ambliyopisi bulunan başka biri varsa bu muayenenin 1 yaşından önce yapılması gerekmektedir.
Bebeklerin gözleri içe dönük gibi durmaktadır. Bunun sebebi burun kökünün daha geniş olması yada göz kapağının iç tarafında deri kıvrımının bulunmasıdır. Yaş ilerledikçe bu görüntü ortadan kalkacaktır. Gerçekten şaşılık olanlarda ise düzelme olmayacaktır. Yalancı ve gerçek şaşılık arasındaki fark ancak göz doktoru tarafından teşhis edilebilmektedir.
Tedavide amaç görmenin korunması, gözlerin tekrar orta konuma getirilmesi ve binoküler dediğimiz iki gözle ortak olarak görmenin sağlanmasıdır. Bu amaçla :Gözlük verilebilir, cerrahi tedavi yapılabilir, ambliyopi için kapama tedavisi yapılabilmektedir.
Sadece gözlükle kayması düzelmiş bir hastamız.
Üzerinde ufak bir kesi yapılarak kaslara ulaşılmakta ve şaşılığın tipine göre kaslarda çeşitli pozisyon değişiklikleri yapılmaktadır. Gerektiği durumlarda iki göze birden müdehale edilmektedir. Erişkinlerde lokal anestezi ile şaşılık ameliyatları yapılabilsede çocuklarda genel anestezi şarttır.
Hasta okula yada işine1 hafta içerisinde geri dönebilmektedir.
Çocuklarda sağlıklı görme seviyesi her iki göz normal pozisyonda durduğu zaman ortaya çıkacaktır. Şaşılık kayan gözde görmenin azalmasına yani göz tembelliğine (amblyopi) neden olacaktır. Beyin iyi gören gözden gelen görütüyü kabul eder ve kötü gören taraftan gelen görüntüyü yok sayar. Bu durum şaşılık bulunan çocukların yarısında bulunmaktadır. Göz tembelliği iyi gören gözün belirli sürelerle kapatılmasıyla tedavi edilmektedir.
Erken tanı konulmuş olan hastalarda amblyopi başarıyla tedavi edilmektedir. Tedavi ne kadar geç başlarsa başarı şansıda o kadar küçüktür.
Gözde bir kırma kusuru varsa okul çağına gelmeden mücadele edilmesi gerekir. Kaymanın düzeltimesi için aileye çok fazla görev düşüyor. Gözlük düzgün olarak taktırılmalı. Klasik yöntem olarak sağlam gözün kapatılması az gören gözün çalıştırılması sağlanmalıdır.
Kayan gözün görüntüsü beyin tarafından kullanılamaz ve baskılanır. Bunun sonucunda görme kabiliyeti giderek azalır. İleri dönemde kayma düzeltilse dahi görüş artırılamaz. Bu olaya göz tembelliği (ambliyopi) denilir. Göz tembelliği kanunen kör kabul edilecek kadar derinleşebilir.
Göz tembelliğinin şaşılık dışında sebepleri de vardır. Bunlar tedavi edilmemiş yüksek hipermetropi, astigmatizma, iki göz numarası arasındaki farkın çok yüksek olması, doğuştan katarakt, doğuştan göz kapağının düşük olması, bir gözün uzun süre kapalı tutulması gibi durumlardır. Gerekli tedavinin erkenden yapılması ile göz tembelliği önlenebilir.
Şaşılıkta, iki gözün birlikte kullanılamaması, beynin iki gözün görüntülerini birleştirme yeteneğinin kaybı ile sonuçlanır. İleri dönemde kayma düzeltilse dahi, kişi gözlerini ayrı ayrı kullanır. Binoküler vizyon denilen iki gözle tek görme kabiliyeti gelişemez. Binoküler vizyonun gelişmemesi 3 boyutlu görmenin olmamasına, mesafe tayininin yapılamamasına yol açacaktır.
Sonuç olarak kişi mesafe tayini gerektiren pilotluk, askerlik, polislik gibi meslekleri, futbol, voleybol, basketbol ve benzeri sporları yapamaz. Gündelik hayatta, mesafe tayini gerektiren işlerde beceriksizlik ve sakarlık olur.
Bunların dışında, şaşılığın, asla ihmal edilmemesi gereken estetik ve psikolojik yönü vardır. Kişinin psikolojisini olumsuz yönde etkiler. Çocuklar okul çağına gelmeden bu problemin çözülmüş olması gereklidir.
Daha ayrıntılı bilgilendirme için Op. Dr. İlke Bahçeci Şimşek ile
bağlantı kurabilirsiniz.